de Twentsche Courant – Tubantia

Levensbeschouwing door Theo Krabbe

Contemplatief spel van licht en kleur

.

Kunst van Jac Bisschops brengt toeschouwer vanzelf tot inkeer

Zijn werk in het middeleeuwse Stiftskerkje van Weerselo brengt de toeschouwer bijna als vanzelf tot inkeer en meditatie. De Amsterdamse kunstenaar Jac Bisschops is een van de kunstenaars die op zoek zijn gegaan naar een eigentijdse betekenis van het begrip ’INKEER’.
’De woestijn is voor mij de ideale ruimte waar ik inspiratie opdoe.’
Het is een subtiel kleurgebruik in combinatie met bladgoud. Vijf felgekleurde (paars, oranje, groen, goud, geel) houten panelen, waarvan drie rechthoekig horizontaal, één vierkant en één langwerpig verticaal, steken schril af tegen de donkerbruine Bentheimer zandstenen muren van het Weerselose Stiftskerkje. De somtijds schaarse lichtinval in het donkere kerkje doet zijn werk. Het verandert de intensiteit van de kleuren en de schaduwen ervan op het hout aan de zijkant en bovenkant. Bij een sterke lichtinval is het alsof er energie vrijkomt, zoals uit de trillende lucht in een warm landschap. Alsof beeldend kunstenaar Jac Bisschops de sensibiliteit van de gewijde ruimte nog eens apart wil ontsluiten. Wie zijn werk in het oude Stiftskerkje beziet, moet er wel de tijd voor nemen. Anders ontgaat hem het spel van de kleurveranderingen en lichtintensiteit. Zo wordt hij bijna automatisch gedwongen tot rust, onthaasting, tot inkeer en meditatie. Dominee Henk Abma van de Oecumenische Streekgemeente Kortenhoef nodigde veertig kunstenaars uit voor het landelijk project ’INKEER’. In de herfst openen 35 kleine kerkjes verspreid over heel Nederland overdag hun deuren om het werk te tonen van de deelnemende kunstenaars, waarmee ze het begrip ’inkeer’ tot uitdrukking hebben gebracht. Jac Bisschops is één van hen. Abma heeft bovendien een zeer fraaie catalogus uitgegeven met literaire teksten, ateliergesprekken met kunstenaars, foto’s van het werk en de kerkjes, en essays en beschouwingen over de betekenis van inkeer in de christelijke mystiek, beeldende kunst, het jodendom, de islam en het boeddhisme.

Ruimte
De in Amsterdam wonende en werkende, maar in Zuid-Limburg geboren en geschoolde kunstenaar raakte onder de indruk van de innerlijke zeggingskracht van de ruimte binnen en buiten de hem toegewezen Stiftskerk van Weerselo. Ook de rust en de stilte van de Twense plattelandsomgeving sprak hem bijzonder aan. Jac bisschops heeft wat met ruimte. Zelf vertoeft hij met grote regelmaat in weidse omgevingen. Om de hectiek en geestelijke leegheid van de moderne westerse samenleving te ontvluchten. Om er nieuwe inspiratie op te doen.
Of het nu de de woestijn in Egypte is, of de droge vlakten van Mali, of het hooggebergte van de Himalaya in de Indiase grensprovincie Ladakh en in Nepal, die ruimtes heeft hij nodig om zelf tot inkeer te kunnen komen.
’Daar kom ik mij zelf tegen. In de meest basale vorm. Het is geen omgeving die gecultiveerd is. De wind, de kou, de warmte, licht en donker, de veranderingen van de dag via het licht, ik neem het daar allemaal veel beter waar. Dan besef ik me ook dat een mens maar heel weinig nodig heeft om te kunnen leven.’
De woestijn of de hoogvlakte, het zijn de omgevingen, waar Jac Bisschops zijn ontvankelijkheid en respect voor tijd, ruimte en de schoonheid en wreedheid van de natuur laat voeden en aanscherpen. Daar in de Himalaya heeft hij gemerkt zich ook bij de boeddhistische opvatting dat elk levend wezen (mens, plant of dier) een ziel heeft en met respect behandeld moet worden zeer wel thuis te voelen.
’Die harmonie van de Tibetanen met de natuur is een sterke weg om tot een blijvend geluksgevoel te komen.’
Panelen
Die inspiratiebronnen heeft Jac Bisschops in zijn panelen in de Weerselose Stiftskerk verwerkt.
Sensibiliteit en potentie, met die begrippen omschrijft hij zelf zijn werk. Bisschops wil de kijker sensibiliseren, gevoelig maken, voor de ruimte waarin zijn kunst hangt. Ruimte en kunstwerk vormen voor hem één geheel, gaan een verbinding aan.

Potentie duidt de wijze aan waarmee Bisschops de toeschouwer de kracht en de mogelijkheden van het verbeelde (natuur, wind, het verloop van de tijd) wil laten ervaren. Door die sensibiliteit en door die potentie hoopt hij de toeschouwer tot contemplatie te brengen, zodat deze zijn eigen gedachtengang ’onderbreekt’, zijn ’eigen geconditioneerde patronen loslaat om de werkelijkheid anders te ervaren’, om daarna respectvoller om te gaan met anderen en met de natuur.
Het werk aan de muur tegenover de gotische ramen heeft de titel: De uren van het licht. Het is een weergave van de kleuren van het licht tijdens het verloop van een hele dag, van het gloren van de dageraad tot het einde van het nachtelijke duister. Zijn tweede werk ’Enter’ trekt de kijker als het ware de heilige ruimte van het Godshuis binnen.
Het verticale paneel tussen de ramen symboliseert de wind. ’Zoals die over de korenvelden waait. In het koren zelf kun je de afdruk van de wind in de donkere en lichtere banen zien.’
De twee panelen in de voorruimte duiden op de hoop, de vergankelijkheid van het leven en het ontzag voor het heilige.
Vroeger schilderende Jac Bisschops op doek. Maar daar heeft hij afstand van genomen. Hij werkt nu al enige jaren op houten panelen, waarbij hij net als bij de vlakverdeling een strenge maatvoering hanteert. Zo kan hij de hoogte, de breedte en dikte van het kunstwerk exact zelf bepalen en daarmee zijn kunstwerk een driedimensionale dimensie geven. Omdat de werken een dikte hebben, reflecteren de kleuren van de zijkanten op de wand, waardoor een ’aura’ ontstaat. De tempera-verf maakt hij zelf met pure pigmenten om de kracht en de intensiteit van de kleur heel zorgvuldig te kunnen doseren. Want kleuren zijn voor Jac Bisschops als fijn gestemde tonen van de muziek. Om de natuur als woest en ruig of als stil en rustig te kunnen laten horen, is steeds een subtiel kleurenspel nodig. ’Met die ene bepaalde kleurcombinatie druk ik een zacht briesje uit. En voor de stilte van de nacht heb ik een totaal ander kleurenveld nodig.’

De Twentsche Courant – Tubantia  6 – 10 – 2000
rubriek: Levensbeschouwing

Theo Krabbe